DonMajk Współczesny krajobraz medialny przechodzi jedną z największych transformacji w historii. Wraz z rosnącą obecnością internetu w codziennym życiu, rola informatorów, opiniotwórców i komentatorów zaczęła przesuwać się z tradycyjnych mediów w kierunku osób prywatnych, które zdobyły popularność dzięki własnym kanałom komunikacji. Dziś wielu ludzi częściej słucha tego, co ma do powiedzenia osoba znana z sieci, niż zawodowy dziennikarz. Rodzi to pytanie, czy influencerzy zastępują dziennikarzy i czy są gotowi na ciężar autentyczności oraz odpowiedzialności, jaki niesie ta rola.
Zjawisko to nie jest jedynie chwilową modą czy przejściowym trendem. Z roku na rok zaufanie do tradycyjnych mediów maleje, a w jego miejsce pojawia się nowe zjawisko: osobiste relacje z osobami, które dzielą się swoją codziennością, opiniami i rekomendacjami bez udziału redakcji, bez filtrów, bez pozornej instytucjonalnej kontroli. To, co kiedyś wymagało lat pracy, akredytacji i etycznych standardów, dziś może być dostępne niemal każdemu, kto zyska sympatię i uwagę szerokiego grona odbiorców.
Granica między dziennikarstwem a działalnością influencerską zaczyna się zacierać szczególnie w momentach kryzysowych lub politycznych. Kiedy pojawia się nowe wydarzenie, ważna informacja czy temat wymagający analizy, coraz częściej to właśnie osoby znane z internetu podejmują próbę jego interpretacji. Robią to w sposób przystępny, emocjonalny, często bardzo osobisty. Z jednej strony daje to poczucie bliskości i autentyczności, ale z drugiej strony może nieść ze sobą ogromne ryzyko dezinformacji, uproszczenia faktów lub wręcz manipulacji.
Dziennikarze, przynajmniej w teorii, są szkoleni w zakresie etyki zawodowej, metod weryfikacji informacji, odpowiedzialności za słowo. Mają obowiązek oddzielać fakty od opinii, zachować neutralność i dążyć do rzetelności. Influencerzy, choć często posiadają ogromny zasięg, nie muszą spełniać takich standardów. Ich przekaz może być nacechowany emocjami, nie musi podlegać weryfikacji, a jego głównym celem często nie jest informowanie, lecz angażowanie odbiorcy i wzmacnianie relacji z widownią.
To, co odróżnia influencerów od dziennikarzy, to również motywacja. Dla wielu osób działających w sieci kluczowym celem jest utrzymanie uwagi odbiorców, co bezpośrednio przekłada się na ich zarobki i możliwości współpracy z markami. Informacja staje się więc nie tyle wartością samą w sobie, ile narzędziem budowania wizerunku. Z tego względu wielu twórców internetowych wybiera tematy kontrowersyjne, polaryzujące lub wzbudzające silne emocje. Często są one przedstawiane w sposób uproszczony, przerysowany lub jednoznacznie oceniający, co kłóci się z ideałami dziennikarskiej bezstronności.
W tej nowej rzeczywistości odbiorca staje się jednocześnie konsumentem i produktem. Algorytmy mediów społecznościowych podsycają te treści, które budzą najwięcej reakcji, niezależnie od ich jakości czy prawdziwości. To prowadzi do powstania tzw. baniek informacyjnych, w których ludzie utwierdzają się we własnych przekonaniach, śledząc twórców, którzy myślą podobnie i dostarczają treści, które są zgodne z ich światopoglądem. Rola dziennikarza jako kogoś, kto wytrąca z równowagi poznawczej, poddaje w wątpliwość, zmusza do refleksji, zostaje wyparta przez rolę influencera – przyjaciela, towarzysza, kogoś, kto „rozumie”.
To nie znaczy, że influencerzy nie mogą pełnić funkcji edukacyjnej lub informacyjnej. Wręcz przeciwnie – wielu z nich podejmuje odpowiedzialne próby przekazywania wiedzy, komentowania rzeczywistości w sposób uczciwy i zaangażowany. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy odbiorcy przestają odróżniać opinię od faktu, emocje od analizy, przekonanie od dowodu. W takim świecie bardzo łatwo o utratę zaufania społecznego, chaos informacyjny i wzmocnienie dezinformacji.
Autentyczność stała się dziś jedną z najcenniejszych walut. Widzowie cenią szczerość, niedoskonałość, ludzką twarz. Chcą wiedzieć, co ich ulubiony twórca myśli o ważnych sprawach, jak przeżywa codzienność, co sądzi o bieżących wydarzeniach. To zjawisko jest zrozumiałe i potrzebne, ale wymaga także refleksji nad odpowiedzialnością. Gdy influencer staje się głosem opinii publicznej, jego słowa przestają być tylko osobistym komentarzem – zyskują społeczne znaczenie.
W świecie, w którym każdy może publikować i wpływać na miliony ludzi, coraz trudniej wyznaczyć granice między tym, co prywatne, a tym, co publiczne. Influencerzy coraz częściej angażują się w tematy polityczne, społeczne, zdrowotne czy kulturowe, stając się nowymi autorytetami dla swoich odbiorców. Problem pojawia się wtedy, gdy brakuje im wiedzy, narzędzi analitycznych lub świadomości wpływu, jaki wywierają. Niejednokrotnie skutkuje to uproszczonym przekazem, fałszywymi informacjami lub szkodliwymi sugestiami.
Społeczeństwo staje dziś przed wyborem, czy chce ufać osobom, które są bliskie, lecz niekoniecznie kompetentne, czy tym, którzy posiadają warsztat, ale być może stracili kontakt z emocjonalną stroną komunikacji. Zmienia się również definicja autorytetu – przestaje być on przypisany do instytucji, a zaczyna zależeć od subiektywnego odbioru autentyczności. To prowadzi do sytuacji, w której słowo popularnego twórcy może mieć większy wpływ niż raport naukowca czy artykuł dziennikarza.
Pojawia się zatem pytanie o granice. Gdzie kończy się swoboda wypowiedzi, a zaczyna odpowiedzialność za słowo? Czy osoba, która ma milionową publiczność, powinna weryfikować swoje informacje? Czy może traktować swoją działalność jako formę rozrywki, bez konieczności przyjmowania roli edukatora czy przewodnika? To dylematy, które wcześniej były zarezerwowane dla zawodów publicznego zaufania. Dziś dotyczą każdego, kto zdobył wpływ w sieci.
Problemem nie jest samo istnienie influencerów, lecz brak struktury, która regulowałaby ich działalność w kontekście społecznej odpowiedzialności. Dziennikarstwo, choć często krytykowane, posiada mechanizmy autokontroli: kodeksy etyczne, redakcje, instytucje nadzoru. W świecie influencerskim takich mechanizmów często brakuje. W rezultacie twórcy mogą funkcjonować bezkarni, a ich odbiorcy – bezbronni wobec manipulacji czy półprawd.
Wszystko to prowadzi do niepokojącego zjawiska, w którym granica między informacją a opinią zostaje całkowicie zatarta. To, co kiedyś było domeną profesjonalistów, dziś staje się polem działania każdego, kto zyska popularność. Oznacza to nie tylko wzrost możliwości, ale i zagrożeń. Szczególnie w czasach, gdy dostęp do prawdziwej, rzetelnej informacji staje się kluczowy dla zdrowia społecznego, politycznego i psychicznego całych społeczeństw.
Społeczeństwo stoi w obliczu nowego etapu rozwoju komunikacji. To czas, w którym każdy głos może stać się dominującym, każdy przekaz może wywołać reakcję globalną, a każdy błąd – poważne konsekwencje. W takim świecie potrzeba nie tylko nowych standardów etycznych, ale i edukacji medialnej, która pomoże odbiorcom odróżniać prawdę od fikcji, informację od manipulacji, dziennikarza od influencera. Granica między nimi będzie się coraz bardziej zacierać, ale świadomość jej istnienia pozostanie kluczowa.
