DonMajk Jeszcze dwadzieścia, trzydzieści lat temu kształtowanie opinii publicznej wydawało się procesem stosunkowo uporządkowanym. Telewizja, radio i prasa były głównymi kanałami przepływu informacji, a to, co pojawiało się na pierwszych stronach gazet lub w wieczornym wydaniu wiadomości, stawało się punktem odniesienia dla całych społeczeństw. Autorytet redakcji, powaga dziennikarzy i hierarchia informacji decydowały o tym, co ludzie uznawali za ważne i jak interpretowali bieżące wydarzenia. Wraz z nadejściem internetu, a później mediów społecznościowych, ta struktura zaczęła się jednak chwiać. Pojawiło się pytanie, które dziś nabiera jeszcze większego znaczenia: kto naprawdę kształtuje opinię publiczną w dobie cyfrowej rewolucji?
Internet zmienił dynamikę dostępu do informacji. W latach dziewięćdziesiątych zaczęły powstawać pierwsze portale informacyjne, które początkowo stanowiły jedynie uzupełnienie prasy i telewizji. Z czasem jednak sieć stała się podstawowym źródłem wiadomości dla milionów ludzi. Wraz z tym procesem zmieniły się nie tylko narzędzia, ale i mechanizmy oddziaływania. Tradycyjne media działały w systemie jednokierunkowym – nadawca przekazywał treść odbiorcy. Internet natomiast wprowadził dwukierunkowość, a później wielokierunkowość. Odbiorca stał się jednocześnie twórcą, komentatorem, recenzentem i uczestnikiem dyskusji.
Media społecznościowe zrewolucjonizowały to, co wcześniej wydawało się fundamentem. Nagle opinia publiczna nie była już tworzona wyłącznie przez redakcje i dziennikarzy, lecz także przez zwykłych ludzi, którzy mogli w kilka minut nagrać filmik, napisać post lub rozpowszechnić informację, jaka zdobywała zasięgi większe niż tekst w poważnym dzienniku. Viralność treści, a nie ich merytoryczna wartość, zaczęła wyznaczać kierunek dyskusji.
To zjawisko ma jednak dwa oblicza. Z jednej strony demokratyzacja informacji pozwoliła na ujawnianie tematów pomijanych przez media głównego nurtu. Nagrania z telefonów komórkowych, świadectwa zwykłych ludzi i niezależne blogi zaczęły ujawniać prawdy, które w tradycyjnych mediach mogły zostać przemilczane. Z drugiej strony brak kontroli i łatwość publikacji otworzyły przestrzeń dla dezinformacji, fake newsów i manipulacji. Opinie zaczęły kształtować się nie tylko w oparciu o fakty, ale też o emocje, algorytmy i celowe działania grup, które wiedzą, jak wpływać na masową wyobraźnię.
Tradycyjne media próbują odnaleźć się w tym nowym świecie. Wielkie redakcje zakładają konta na portalach społecznościowych, publikują materiały w formie filmików czy podcastów, a nawet dostosowują tytuły do logiki klikalności. Jednak ich dawny autorytet nie jest już taki sam. Odbiorcy coraz częściej porównują informacje z różnych źródeł, sprawdzają komentarze pod artykułami i traktują treści medialne jako jeden z wielu głosów w dyskusji, a nie niepodważalny punkt odniesienia.
Nie oznacza to jednak, że tradycyjne media całkowicie straciły swoją rolę. Nadal mają ogromne znaczenie, szczególnie w momentach kryzysowych, kiedy społeczeństwo poszukuje sprawdzonych, wiarygodnych informacji. Katastrofy naturalne, wojny czy ważne decyzje polityczne wciąż przyciągają uwagę widzów przed telewizory czy na portale głównych redakcji, bo tam oczekują potwierdzonych faktów. Jednak codzienna narracja i kształtowanie nastrojów coraz częściej przebiega już w przestrzeni cyfrowej, gdzie to algorytmy decydują, jakie treści zobaczymy, a jakie znikną w gąszczu innych postów.
Rola algorytmów w kształtowaniu opinii publicznej to jedno z kluczowych zjawisk współczesności. Facebook, X (dawny Twitter), TikTok czy Instagram stały się nie tylko platformami rozrywkowymi, ale także głównymi kanałami informacyjnymi. To, co użytkownik zobaczy na swojej tablicy, nie jest wynikiem jego świadomego wyboru, lecz działania skomplikowanych mechanizmów, które premiują emocjonalne, kontrowersyjne i angażujące treści. W efekcie opinia publiczna coraz częściej kształtuje się nie wokół faktów, ale wokół emocji – oburzenia, gniewu, zachwytu czy strachu.
Ciekawym aspektem jest także rosnąca rola influencerów i twórców internetowych. Jeszcze niedawno to redaktor naczelny czy dziennikarz telewizyjny mógł uchodzić za autorytet. Dziś dla milionów ludzi opiniotwórczym głosem staje się vloger, streamer czy osoba prowadząca konto w mediach społecznościowych. To oni komentują wydarzenia, interpretują rzeczywistość i nadają ton dyskusjom. Choć często nie mają przygotowania dziennikarskiego, zdobywają zaufanie odbiorców dzięki autentyczności, bezpośredniości i zdolności budowania relacji.
Ta zmiana ma głębokie konsekwencje. O ile tradycyjne media stawiały na formalną odpowiedzialność za publikowane treści, o tyle w internecie granice te są znacznie bardziej rozmyte. Odbiorca nierzadko ufa twórcy nie dlatego, że ten posługuje się rzetelnymi źródłami, ale dlatego, że wydaje się „bliższy” i bardziej ludzki niż chłodny spiker w garniturze. To przesunięcie autorytetu z instytucji na jednostkę jest jednym z największych fenomenów cyfrowej rewolucji.
Nie oznacza to jednak, że tradycyjne media są skazane na porażkę. Wręcz przeciwnie – wciąż mają ogromne zasoby, doświadczenie i dostęp do wiarygodnych źródeł. Ich wyzwaniem jest znalezienie języka, którym potrafią dotrzeć do pokolenia wychowanego na smartfonach. Widać to choćby w rosnącej popularności podcastów tworzonych przez uznanych dziennikarzy czy transmisji live organizowanych przez redakcje prasowe. To próba połączenia starej wiarygodności z nową formą, która odpowiada na oczekiwania cyfrowych odbiorców.
W tle tych zmian pojawia się jeszcze jedno istotne pytanie – czy w ogóle możemy dziś mówić o jednej opinii publicznej? Internet pociął społeczeństwo na bańki informacyjne, w których ludzie żyją w równoległych rzeczywistościach. To, co dla jednej grupy jest niepodważalnym faktem, dla innej bywa teorią spiskową. Algorytmy wzmacniają ten podział, podsuwając użytkownikom treści zgodne z ich wcześniejszymi zainteresowaniami i przekonaniami. W efekcie zamiast wspólnej debaty publicznej mamy mozaikę równoległych narracji, które rzadko się ze sobą spotykają.
Cyfrowa rewolucja nie zniszczyła tradycyjnych mediów, ale zmieniła ich rolę i znaczenie. Stały się one jednym z wielu aktorów na scenie, a nie wyłącznym reżyserem spektaklu. Wciąż mają moc, ale muszą dzielić ją z milionami użytkowników, algorytmami i twórcami, którzy zyskali nową władzę nad emocjami i wyobraźnią społeczną. To, kto naprawdę kształtuje opinię publiczną, nie jest już jednoznaczne. Właściwą odpowiedzią jest raczej stwierdzenie, że kształtuje ją dynamiczna sieć powiązań między tradycyjnymi redakcjami, platformami cyfrowymi, twórcami treści i samymi użytkownikami, którzy każdego dnia decydują, co udostępnią, co skomentują i czym się oburzą.
W tej nowej rzeczywistości przyszłość opinii publicznej wydaje się bardziej płynna niż kiedykolwiek wcześniej. Tradycyjne media nie znikną, bo wciąż pełnią rolę kotwicy stabilności. Cyfrowe kanały nie zgasną, bo odpowiadają na potrzebę szybkości, emocji i interakcji. A opinia publiczna? Ona będzie się kształtować tam, gdzie spotkają się ludzie, emocje i historie – niezależnie od tego, czy będzie to ekran telewizora, czy powiadomienie na smartfonie.
